Przygotowując się do naprawy pęknięć na ścianach najpierw powinniśmy poznać przyczynę ich powstania, ponieważ nasza naprawa może nie przynieść oczekiwanego rezultatu.

Pęknięcia czyli rysy o rozwartości powyżej 1mm (mogą być mniejsze lub znacznie większe) występują na powierzchni i w przekroju elementu (przyp. rysy skurczowe są płytsze). Często pęknięciom towarzyszy przemieszczenie elementów względem siebie. Pęknięcia powstają na skutek przekroczenia nośności elementów tzw. stanu granicznego nośności SGN lub stanu granicznego użytkowalności SGU, który określa (wg normy budowlanej)dopuszczalne, niegroźne rozwartości rys, które mogą powstać w danym elemencie. Oba te stany zależą od wielkości działających obciążeń i warunków w jakich dane elementy konstrukcyjne pracują, a także materiałów z których są wykonane (ich właściwości mechanicznych).

Rysy powstałe z ww. przyczyn mają, dość regularne kształty i występują w charakterystycznych miejscach, dzięki czemu dość łatwo je rozpoznać.

W nowo-budowanych budynkach pojawienie się rys może być spowodowane zarówno błędami projektowymi jak i wykonawczymi. W starych obiektach,  dochodzi jeszcze wiek obniżający trwałość materiałów. Niekiedy przyczyną powstania rys może być wystąpienie nietypowych obciążeń dynamicznych, drgań lub zabudowa sąsiednia w zbyt bliskiej odległości powodująca nakładanie się stref oddziaływania fundamentów, co z kolei może doprowadzić do miejscowych ścięć podłoża i nierównomiernych osiadań. Na skutek utraty nośności podłoża może zostać przekroczona nośność ławy fundamentowej co spowoduje powstanie rys pionowych lub bliskich pionowości na ławach i ścianach. Dlatego właśnie tak istotne jest dobre zaprojektowanie i wykonanie fundamentów. Przykład dobrze obrazuje poniższe zdjęcie.

Często zarysowaniom ulegają strefy nad-drzwiowe, nadokienne i podokienne.  Rysy ukośne w tych miejscach powstają na skutek przekroczenia nośności nadproży na ścinanie, lub po prostu zbyt krótkich nadproży (zbyt mała długość podparcia). Nadproża i wieńce wykonywane na mokro bezwzględnie należy zbroić strzemionami na ścinanie. Nawet jeśli projekt tego nie przewiduje (wg jest to błąd projektowy),  nie zbiedniejemy wkładając kilka/kilkanaście prętów fi10 ze stali gładkiej w rozstawie co 10-15 cm.

Rysy na ścianach działowych w rejonie styku ze stropem powstają na skutek ugięcia stropu. Rysy o kształcie ukośnym, często przechodzącym w poziomy lub tworzące pajęczynkę. Strop uginając odkształca ściankę działową.  Wielkość oraz przyczyny powstania rys zależą od wielkości ugięcia stropu oraz od ilości otworów np. drzwiowych, które osłabiają przekrój ściany.

Generalnie najgroźniejsze są uszkodzenia fundamentów ponieważ naruszają całą konstrukcję budynku i prowadza do powstania rys w zasadzie „od dołu do samej góry budynku”. Zmieniają schemat statyczny konstrukcji i lawinowo mogą spowodować szereg zarysowań w różnych miejscach.

Warto  wspomnieć o rysach poziomych na ścianach nośnych, które powstają na skutek przemieszczania się ścian w płaszczyźnie poziomej (prostopadłej do ściany). Takie ruchy mogą być skutkiem mimośrodowego działania obciążenia pionowego – ściana oprócz tego że jest ściskana to jest też zginana. Naprężenia rozciągające wynikające ze zginania mogą doprowadzić do powstania rys poziomych.

Parcie gruntu (obrazek poniżej) może doprowadzić do zarysowania i zniszczenia ścian fundamentowych. Narażone są na to budynki podpiwniczone. Ściany fundamentowe powinny być zaprojektowane i policzone ze względu na obciążenie parciem gruntu.